Urodził się 15.10.1924 roku w Krośnie nad Wisłokiem, syn Stanisława, urzędnika samorządowego i Eugenii z domu Sąsiadek, nauczycielki; zmarł w Pile 05.06.2007r., pochowany na cmentarzu komunalnym w Pile.

Lekarz specjalista okulista, podpułkownik Ludowego Wojska Polskiego.

Uczył się w Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Krośnie. Na etapie 3 klasy naukę przerwał wybuch II Wojny Światowej. Kontynuował ją na tajnych kompletach. W grudniu 1944 r. jako ekstern zdał egzamin maturalny przed Państwowa Komisją Egzaminacyjną. Edukację łączył z pracą w przemyśle naftowym początkowo jako uczeń tokarski, tokarz, a potem kreślarz w kopalnianym biurze projektowym.

W 1945 r., po zdaniu egzaminu wstępnego, studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W czasie studiów pracował w komisjach Bratniej Pomocy Studentów U.J. oraz w Akademickiej Opiece Zdrowotnej jako asystent. Jeszcze przed otrzymaniem dyplomu lekarza, od kwietnia 1951 r., został zatrudniony w charakterze wolontariusza w Klinice Ocznej Uniwersytetu.

W lipcu 1951 r. został wcielony do wojska i skierowany do batalionu łączności w Rzeszowie. Równolegle podjął obowiązki lekarza na oddziale ocznym tamtejszego Szpitala Wojewódzkiego. W październiku 1952 r. został służbowo przeniesiony do jednostki wojskowej w Nowej Hucie k. Krakowa. Na krótko zwolniony z wojska w 1953 r., specjalizował się, pod kierunkiem profesorów Władysława Melanowskiego i Stanisława Altenbergera w Klinice Ocznej Akademii Medycznej w Warszawie. Po zdaniu egzaminu I stopnia, w 1954 r. został skierowany do Wałcza, gdzie zorganizował od podstaw oddział okulistyczny 107 Szpitala Wojskowego i objął stanowisko ordynatora.
Jednocześnie kontynuował szkolenie zawodowe w Klinice Okulistycznej Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie (kierownik profesor Witold Starkiewicz). W czerwcu 1956 r., uzyskał specjalizację II stopnia(kierownik -płk. lek. Jan Popkowski). W tymże roku wystąpił z wojska i podjął pracę w Szpitalu Miejskim w Pile.

W pilskim szpitalu zorganizował od podstaw oddział okulistyczny i został pierwszym ordynatorem. Szczególną uwagę poświęcał leczeniu zeza, czym zajmuje węższa gałąź kliniki ocznej- strabologia. Równolegle pracował w pilskiej Poradni Okulistycznej Miejskiej Przychodni Obwodowej oraz na analogicznym stanowisku w Przychodni Lekarskiej Polskich Kolei Państwowych.

Po kilku latach dał się nakłonić władzom wojskowym i w 1962 r., tym razem już dobrowolnie wznowił służbę w Ludowym Wojsku Polskim. Objął ponownie ordynaturę Oddziału Ocznego Szpitala Wojskowego w Wałczu. Samodzielnie, wykorzystując umiejętności techniczne nabyte podczas wojny w przemyśle naftowym, skonstruował kilka przyrządów pomocnych w diagnostyce i terapii. Były to m.in.: aparat do badania lokalizacji przestrzennej, amblioskopy do ćwiczeń widzenia obuocznego oraz lampa smugowa do diagnostyki porażeń mięśni okoruchowych. Prowadził też(w latach siedemdziesiątych XX wieku) obserwacje naukowe młodych żołnierzy pod kątem oceny widzenia obuocznego i stereoskopowego. Wyniki badań zawarł w referacie wygłoszonym na Zjeździe Strabologicznym w Krakowie.

W 1982 r., doktor Czech definitywnie, na własną prośbę odszedł z wojska. W Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Pile zorganizował poradnię leczenia zeza i wad wzroku u dzieci. Pracował tam do końca 1999 r., do momentu likwidacji placówki, wskutek wstrzymania finansowania przez Kasę Chorych.
Ogółem pod jego kierunkiem 10 lekarzy uzyskało kwalifikacje specjalistyczne.

Od marca 1957 r. do końca życia prowadził prywatny gabinet okulistyczny w Pile przy ulicy Wyrzyskiej, obecnie Kapucyńskiej (gdzie od 1961 r. mieszkał). W ramach prowadzonej praktyki orzekał też w sprawach sądowo- lekarskich.

Podczas studiów działał w chadeckim Stronnictwie Pracy, kierowanym przez Kazimierza Popiela. Organizował m.in. studenckie manifestacje z okazji świąt narodowych.
Po przełomie październikowym 1956 r. włączył się w odnowę życia społecznego. Razem z kolegami założył w Wałczu Klub Młodej Inteligencji „Na przełaj” i był jego pierwszym prezesem. Klub działał blisko 10 lat, głównie na niwie kulturalnej organizując m. in. spotkania ze znanymi pisarzami: Janem Józefem Szczepańskim, Stefanem Kisielewskim, Zofią Kossak-Szczucką, Wiktorem Woroszylskim, aktorem Kazimierzem Rudzkim, filozofem Jerzym Giedyminem i wielu innymi. Późniejszym spadkobiercą klubu było Wałeckie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Na przełaj”.

W stanie wojennym współpracował z podziemiem solidarnościowym. W czerwcu 1989 r. włączył się w prace Obywatelskiego Komitetu „Solidarność” w Pile. Komitet po wygranych wyborach parlamentarnych i samorządowych współdecydował o obsadzie kluczowych stanowisk administracyjnych oraz o kierunku zmian społeczno-politycznych na szczeblu lokalnym. W 1990 r., rozczarowany rozłamem w krajowym kierownictwie Ruchu(tzw. „wojna na górze”) zrezygnował z członkostwa w „Solidarności” i przestał angażować się w Komitecie Obywatelskim. Był członkiem Unii Wolności. Bez powodzenia kandydował w wyborach do Sejmu (1993,1997) i Senatu (1991) RP oraz do Parlamentu Europejskiego (2004).

W jesieni 1989 r. został wybrany delegatem na Zjazd Organizacyjny Izb Lekarskich, które odradzały się po 39 latach od momentu ich rozwiązania przez komunistów. Wybrano go wiceprezesem Bydgosko-Pilskiej Okręgowej Izby Lekarskiej(w 2000 r. pilskie środowisko lekarskie przeniosło się do Wielkopolskiej Izby Lekarskiej) i przewodniczącym Delegatury Pilskiej. Funkcje te pełnił przez dwie czteroletnie kadencje. W tym okresie był też członkiem Komisji Legislacyjnej Naczelnej Izby Lekarskiej w Warszawie. Pisał artykuły m.in. do „Gazety Lekarskiej”, kaliskiego „ Aesculapiusa” i do rocznika naukowego „Zeszyty Naukowe Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego”.

W pracowitym życiu kierował się dwoma zasadami: „Każda chwila życia jest zbyt cenna, by ją marnować bezmyślną bezczynnością” i „Jeżeli cokolwiek robię, usiłuję to robić jak najstaranniej”. Był człowiekiem i lekarzem życzliwym dla ludzi, niezależnie od ich pozycji społecznej.

W 1971 r. otrzymał Złoty Krzyż Zasługi, w 1982 r. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski a we wrześniu 2005 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2001r. uhonorowano go honorową odznaką Złotego Eskulapa za 50- letnią wzorową pracę lekarską. Dwukrotnie(w 1981 i 1983 ) przyznano mu Złotą Odznakę Honorową „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Pilskiego”.

W czerwcu 1951 r. zawarł związek małżeński z absolwentką filologii angielskiej Uniwersytetu Poznańskiego Haliną Giedymin, długoletnią nauczycielką języka angielskiego w Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Skłodowskiej-Curie w Pile. Małżonkowie dochowali się dwojga dzieci: córki Anny Marii, absolwentki skandynawistyki Uniwersytetu Gdańskiego, obecnie nauczycielki języka angielskiego i syna, również Jerzego Jakuba, matematyka, poetę, znanego tłumacza literatury rosyjskiej.

Od czasów studenckich doktor Czech był miłośnikiem tenisa ziemnego. Uprawiał tę dyscyplinę do ostatnich dni swego życia. Jego pasją były także podróże.

Bibliografia

Źródła
Jerzy Stanisław Czech. Własnoręczny życiorys, Poznań-Piła dn.28.12.2000; Archiwum Wielkopolskiej Izby Lekarskiej, Delegatura w Pile; Wspomnienia z pracy lekarza wojskowego/ Jerzy Stanisław Czech// Zeszyty Naukowe Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego. -nr 9(2003), s.134-141; Jerzy Czech(syn): informacja ustna// 23.10.2015.

Opracowania:
Spis fachowych pracowników służby zdrowia// Warszawa : Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich – 1961; Trzeba coś robić : z wizytą u…/Gabriela Ciżmowska//Tygodnik Pilski.-1999, nr 22, s. 5—51 : il.; Jerzy Stanisław Czech-lekarz okulista z Piły/Michał Początek// Kronika Wielkopolski.- 2010, nr 2, s. 79-83: portr. ; 10 lat Bydgosko-Pilskiej Izby Lekarskiej 1989-1999/H. Grzybowska-Regulska//Bydgoszcz 2005; śp. Jerzy Czech-wspomnienie/Zbigniew Kledecki// Zeszyty Naukowe Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego, nr 13(2008); NSZZ „Solidarność” Region Województwo Pilskie po wprowadzeniu stanu wojennego/Jarosław Wąsowicz//Piła-2010; Instytut Pamięci Narodowej, strona internetowa- www.ipn.gov.pl

Opracował Michał Początek