Podpułkownik Wojska Polskiego, ur. 12 grudnia 1912 r. w Annopolu na Lubelszczyźnie, zamordowany 3 grudnia 1952 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie przy ul. Rakowieckiej.

Oficer Sztabu Generalnego WP w Warszawie, przeniesiony służbowo do Piły w grudniu 1951, w okresie stalinowskiej „czystki” w polskich Siłach Zbrojnych, wykładowca i kierownik cyklu ogólnowojskowego w Oficerskiej Szkole Samochodowej w Pile, a następnie zastępca komendanta – dyrektor ds. nauki w tej szkole. Wraz z żoną i dwoma małoletnimi synami zamieszkał w domu przy ul. Chodkiewicza 6.

23 maja 1952 r. został aresztowany w Pile przez oficerów Zarządu Informacji z Bydgoszczy i przewieziony do dyspozycji Głównego Zarządu Informacji w Warszawie. Przeszedł długotrwałe bestialskie śledztwo mające na celu przyznanie się do sfingowanych zarzutów zdrady ojczyzny i szpiegostwa na rzecz obcego wywiadu, w trakcie którego grożono mu karą śmierci i represjonowaniem rodziny. W rezultacie Naczelna Prokuratura Wojskowa oskarżyła go o udział w spisku grupy oficerów Sztabu Generalnego z zamiarem „dokonania zamachu stanu w celu usunięcia przemocą naczelnych organów władzy ludowej i obalenia ustroju państwa polskiego”.

8 sierpnia 1952 r., po trwającym dwa dni procesie (!), Najwyższy Sąd Wojskowy pod przewodnictwem ppłk. Juliusza Krupskiego skazał Aleksandra Kitę oraz trzech innych współoskarżonych kolegów ze Sztabu Generalnego na karę śmierci. Skargę rewizyjną skazanego odrzuciło Zgromadzenie Sędziów NSW, z prawa łaski nie skorzystał także prezydent Bolesław Bierut. Ppłk. Aleksander Kita rozstrzelany został 3 grudnia 1952 roku w warszawskim więzieniu przy ul Rakowieckiej. Był wtedy w kwiecie wieku – miał dopiero czterdzieści lat. W kwietniu 1956 r., po śmierci Bieruta i przy pierwszych oznakach zbliżającej się „odwilży” w systemie totalitarnym, Naczelna Prokuratura Wojskowa uchyliła wyrok w jego sprawie, a rodzinie przekazano akt jego rehabilitacji. Mimo usilnych starań jego bliscy nie otrzymali ani wyroku sądowego, ani dostępu do akt sprawy, ani wiadomości, gdzie ukryte zostały zwłoki ppłk. Kity – jego rodzina spotykała się w Święto Zmarłych na warszawskich Powązkach przy symbolicznym tylko grobie. Po ujawnieniu akt sprawy okazało się, że dowody rzekomej winy czterech oskarżonych o przestępstwa zagrożone najwyższym wymiarem kary mieszczą się w jednej cienkiej tekturowej teczce!

Szczątki ppłk. Aleksandra Kity odnaleziono dopiero dzięki realizacji ogólnopolskiego projektu badawczego „Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego w latach 1944- 1956”, realizowanego pod kierunkiem Instytutu Pamięci Narodowej. Stało się to w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na warszawskich Powązkach wiosną 2013 r. Podczas specjalnej uroczystości w Belwederze 28 lutego 2014 r. z udziałem prezydenta Bronisława Komorowskiego rodzinom 12 kolejnych ekshumowanych ciał ofiar terroru – wśród nich najbliższej rodzinie ppłk. Kity – wręczono noty identyfikacyjne. Wcześniej w tej kwaterze wydobyto szczątki około 200 osób, spośród których swoje nazwiska odzyskało16 bohaterów.

W książce Marii Nurowskiej „Mój przyjaciel zdrajca” płk. Ryszard Kukliński, skazany zaocznie w PRL na karę śmierci, który na początku lat 50. odbywał służbę w 9. Pułku Piechoty w Pile na stanowisku dowódcy plutonu, tak wspomina ppłk. Kitę, z którym dość często spotykał się w kasynie garnizonowym na rozmowach i na grze w szachy: „Miał ujmujący sposób bycia, wrodzoną kulturę, od razu można było poznać, że to oficer II Rzeczypospolitej (…) Któregoś dnia nie przyszedł. Potem się dowiedziałem, że został aresztowany i skazany na karę śmierci”.

Ppłk. Aleksander Kita, syn Andrzeja i Filipiny, pochodził z zamożnej rodziny chłopskiej. Po ukończeniu gimnazjum w Lublinie i uzyskaniu świadectwa dojrzałości został przyjęty do Szkoły Podchorążych Piechoty w Różanie, potem w Ostrowie, na Mazowszu. Po ukończeniu podchorążówek w 1935 r. jako podporucznik służby stałej otrzymał przydział do 45. Pułku Strzelców Kresowych 13. Dywizji Piechoty w Równem na Wołyniu, gdzie po trzech latach awansował do stopnia porucznika. Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 r. dowodził kompanią ckm 1 batalionu 45 Pułku 13 Dywizji, wchodzącej w skład Armii Prusy. Odznaczył się walecznością w starciach z niemieckimi oddziałami pancernymi pod Tomaszowem Mazowieckim, w lasach spalskich i w czasie boju o przeprawę na Wiśle, za co został awansowany do stopnia kapitana. Podczas marszu swojej dywizji w odsieczy oblężonej Warszawie dostał się do niewoli niemieckiej. Okres okupacji spędził w kilku obozach jenieckich, ostatnim miejscem jego pobytu był oflag II C Woldenberg ( Dobiegniew), wyzwolony 31 stycznia 1945 r.

W maju 1945 r. kpt. Kita powrócił do służby wojskowej. Skierowano go do Wyższej Szkoły Oficerskiej w Rembertowie na kurs szefów sztabu pułku. Po jego ukończeniu otrzymał przydział do 39. Pułku 12. Dywizji Piechoty 2. Armii Wojska Polskiego w Kamieniu Pomorskim na stanowisko pomocnika szefa sztabu, wkrótce awansował tam na szefa sztabu. W kwietniu 1947 r. powołany został w skład Sztabu Grupy Operacyjnej Akcji „Wisła”, po zakończeniu tej akcji awansowano go do stopnia majora, a następnie powołano do III Oddziału Sztabu Generalnego WP na stanowisko pomocnika szefa Wydziału Operacyjnego. Służbę tę pełnił do końca 1951 r.; w międzyczasie, już w randze podpułkownika, pełnił obowiązki przewodniczącego podkomisji do spraw wytyczenia granicy polsko – sowieckiej. W końcu 1951 r. przeniesiony został do Piły.

Ppłk. Aleksander Kita kilka miesięcy po wyjściu z obozu jenieckiego zawarł związek małżeński z Jarosławą Saramagą, narzeczoną z okresu przedwojennego, z zawodu nauczycielką. Z tego związku urodziło się dwóch ich synów: Przemysław (1946) Leszek (1948). Przemysław ukończył Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, gdzie jest docentem na Wydziale Chemii, Leszek ukończył Akademię Medyczną w Poznaniu i podjął pracę jako chirurg – ordynator w Szpitalu Wojewódzkim w Pile (obecnie Szpital Specjalistyczny).

Z inicjatywy Oddziału Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo – Wschodnich, którego członkowie uznali ppłk. Kitę za jednego ze swoich bohaterów, Rada Miasta Piły w 2005 r. upamiętniła jego imię nazywając nim jedną z ulic na osiedlu Zamość w sąsiedztwie ul. Podchorążych, przy której przed laty mieściła się Oficerska Szkoła Samochodowa. Staraniem organizacji kresowiaków, przy współudziale Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Pile, Towarzystwa Miłośników Miasta Piły, Oddziału Związku Sybiraków i pod patronatem Prezydenta Miasta Piły, w kwietniu 2013 r. odbyła się w PWSZ konferencja popularno – naukowa „Polska i Polacy w okowach stalinizmu”, ze szczególnym uwzględnieniem w jej programie losów życiowych ppłk. Kity i popełnionej na nim zbrodni sądowej w okresie apogeum komunizmu.

Bibliografia
Źródła
Akta sprawy SN 15/52 : Aleksander Kita i inni//Archiwum Służby Sprawiedliwości MON w Warszawie; akta ujawnione w 1990 r. zarządzeniem Izby Wojskowej Sądu Najwyższego Uchwała Nr XXXV/436/05 Rady Miasta Piły z dnia 28 czerwca 2005r. w sprawie nadania nazw ulic i rond w Pile//Dziennik Urzędowy Województwa Wielkopolskiego. -2005, nr 107, poz. 2989

Opracowania
Ofiary stalinowskich represji w Wojsku Polskim/ płk doc. dr hab. Adam Marcinkowski, por. mgr Zbigniew Palski// Wojskowy Przegląd Historyczny. – 1990, nr 1-2; Zamordowany przez stalinizm ppłk. Aleksander Kita (1912 – 1952)/ kpt. dr Donat Mierzejewski// Materiały z sesji popularno – naukowej „Stalinizm w Wojsku Polskim 1945 – 1956” Wojskowego Instytutu Historycznego i Wyższej Oficerskiej Szkoły Samochodowej w Pile w r. 1990; Wspomnienia/ dr. Leszek Kita i płk. rez. Tymoteusz Walko// Tamże ; Wróg klasowy – rozstrzelać!/ Jan Arski//Tygodnik Pilski. – 1990, nr 37, s.1,8; Zbrodnia odsłania tajemnice/ Jan Arski//Tygodnik Pilski.- 1991, nr 25, s.11; nr 26, s.9; Nasi bohaterowie. Ppłk. Aleksander Kita”// Tak daleko, a tak blisko. Piła : Oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo – Wschodnich. – 2011 ; Dwunastu bohaterów odzyskało nazwiska – Warszawa, 28 lutego 2014// strona internetowa Instytutu Pamięci Narodowej; Pułkownik Kita rozstrzelany…zidentyfikowany w bezimiennej mogile po 50. latach/ Gabriela Ciżmowska// NaGłos Piła.- 2014, nr 6, s.6; Mój przyjaciel zdrajca/ Maria Nurowska. – Warszawa : WAB, 2014

Opracował Jan Arski