Urodzona 20 stycznia 1953r. w Ostrowie Wielkopolskim, zmarła w Czarnkowie 20 maja 2021r., pochowana na Cmentarzu Komunalnym w Pile, pole urnowe, kwatera 13/C-6-2.
Archeolog, muzealnik, konserwator zabytków, społecznik.
Rodzice: Jan Misiura, oficer wydziału dochodzeniowego Milicji Obywatelskiej i Janina z domu Frąckowiak. Najmłodsza z trojga rodzeństwa, miała dwie siostry: Aleksandrę i Barbarę. Od 2 września 1978r. zamężna. Mąż Stanisław, dyplomant pomaturalnej szkoły o profilu inżynierskim(budowa dróg i mostów kołowych). W początkowym okresie pobytu w Pile do 1983r. zawodowy wojskowy w 6. Pułku Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego, potem zatrudniony jako urzędnik w pilskim węźle Polskich Kolei Państwowych, w pionie administracyjno-budowlanym. Dwoje dzieci: Aleksandra, absolwentka Akademii Rolniczej w Poznaniu i Adam magister farmacji po Uniwersytetach Medycznych w Bydgoszczy i Londynie.
W 1968r. rozpoczęła naukę w III Liceum Ogólnokształcącym w Ostrowie Wielkopolskim( Liceum połączone początkowo ze szkołą podstawową powstało w 1954r. w murach wybudowanego de novo, majestatycznego gmachu, przy obecnej ulicy Wojska Polskiego( dawniej Ułańska). Dyrektorem placówki był wówczas(i łącznie przez 20 lat, w okresie 1957-1975) magister chemii Bogdan Borusiak(1926-2001). Studiowała na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ukończyła je w 1978r. ze stopniem magistra Wydziału Archeologii i specjalnością konserwatora zabytków archeologicznych.
W latach 1978-1989 pracowała w działającym od 1975r. Muzeum Okręgowym im. Stanisława Staszica w Pile. Nawiązała tam cenne kontakty ze środowiskiem miejscowych historyków, m.in. z kustoszem Marią Leciej, kierownikiem działu historycznego, Markiem Fijałkowskim oraz przyszłym, wieloletnim szefem dyrektorem Biura Dokumentacji Zabytków i Konserwatorem Wojewódzkim w Pile, Romanem Chwaliszewskim(1948-2022).
Aktywnie włączała się w rozwój skansenu, Muzeum Kultury Ludowej w Osieku, k. Wyrzyska, będącego od 1978r., filią Muzeum Okręgowego. Placówka ta, jako kierownikowi działu etnografii, przez pewien okres bezpośrednio jej podlegała. W 1986r. wydatnie przyczyniła się do udanego pokazu tamże, oryginalnej ekspozycji ozdób i innych przedmiotów sztuki użytkowej (wystawa w okresie maj-wrzesień), zatytułowanej „Stara miedź – ze zbiorów Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”.
W 1990r. przeniosła się do pilskiego Biura Dokumentacji Zabytków, a po reformie strukturalnej Państwowej Służby Ochrony Zabytków(PSOZ), w kolejnym roku objęła stanowisko Wojewódzkiego Inspektora(Konserwatora) Zabytków Archeologicznych w Pile.
Prowadziła archeologiczne badania terenowe w trudnym i specyficznym bagnisto-piaszczystym środowisku glebowym północnej Wielkopolski, które dodatkowo poddawane było niezbyt wyrafinowanej gospodarce rolnej. W konsekwencji stosowana przez dekady ze względu na warunki miejscowe głęboka orka, przyczyniała się do niszczenia i bezpowrotnej utraty licznych potencjalnych stanowisk.
Mirosława Dernoga prowadziła prace studyjne i konserwatorskie m.in. w Tarnowie Pałuckim(badania na osadzie kultury wielbarskiej okresu wpływów rzymskich), Żuławce Małej, Masłowie k. Wyrzyska, Dworzakowie i Grabionnej k. Białośliwia, Parkowie Mokrzu, podwągrowieckim Siedleczku(odkrycie fragmentów osady okresu rzymskiego, zdobionych elementów ceramiki, kości, przęślików glinianych, grotów strzał), w Kruszce nieopodal Łobżenicy, Złotowie(odsłaniając tam przede wszystkim fundamenty, słynnego miejskiego zamku), a także kilkuletnie wykopaliska w Krajence(zamek) i Danaborzu k. Wągrowca. Ubolewała nad skutkami forsownej uprawy, bowiem kwestie rolne rozeznała wcześniej, podczas sezonowych wyjazdów do pracy w Niemczech na przełomie lat 80. i 90.
Po reformie administracyjnej kraju i likwidacji Województwa Pilskiego, w 2003r. została kierownikiem Wydziału Zabytków Archeologicznych Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu.
Dojeżdżała do pracy z Piły, gdzie stale mieszkała. Początkowo w wynajętym lokum na osiedlu Górnym, następnie we własnym, acz ciasnym przy ulicy Śniadeckich, a dopiero od 2008r. w zgrabnym, choć też niewielkim domku w Miasteczku-Hubach.
W PSOZ zatrudniona była i pełniła kierowniczą funkcję do momentu przejścia na emeryturę w 2012r. Potem przez kilka lat, na zasadzie zatrudnienia cząstkowego związała się z istniejącym od 1962r. Muzeum Ziemi Złotowskiej w Złotowie (jako kierownik działu archeologicznego). Prowadziła także prywatną firmę orzeczniczo – konserwatorską, „Misjaarcheo Mirosława Dernoga Archeolog”, działającą następnie pod skróconą nazwą „Archeomirka”.
Uczestniczyła w ramach prawnie wymaganego nadzoru, a także doraźnie, w ratunkowych badaniach archeologicznych na terenie kraju prowadzonych podczas różnych państwowych i prywatnych budów, inwestycji telekomunikacyjnych, itp. Praktycznie (niemal)od 1979r., od momentu powstania programu Archeologicznego Zdjęcia Polski(AZP), corocznie brała udział w żmudnych badaniach powierzchniowych, celem lokalizacji nowych miejsc kryjących ważne dla znajomości dziejów artefakty. Program w 1996r. stał się programem resortowym Ministerstwa Kultury i Sztuki, został też przez nie dofinansowany. W sumie na terenie byłego województwa pilskiego wyznaczono 222 tzw. obszarów partykularnych AZP. Pod kierunkiem M. Dernogi do końca 1998r.,daty granicznej istnienia województwa pilskiego, metodą AZP przebadano 189 spośród nich i określono 13 358 stanowisk archeologicznych. Osobiście jako pilska patriotka żałowała, że nie udało się przeprowadzić pełnej inwentaryzacji archeologicznej województwa. Także z powodu niedoborów kadrowych, według jej oceny, do realizacji celu zabrakło najwyżej dwóch lat. Pozyskane materiały zostały zapisane w standaryzowanym systemie, zwanym Kartą Ewidencji Stanowiska Archeologicznego i skomputeryzowane w krajowej bazie danych AZT. Literalnie i siermiężnie, bo na ogół pieszo, znacznie zaś rzadziej z pokładu samolotu(nowocześniejsza, bezinwazyjna tzw. „archeologia bez łopaty”, z wykorzystaniem też skanowania laserowego, georadarów itp.), ta delikatnej postury osoba, wytrwale penetrowała nadnotecką ziemię. W swoich badaniach podążała śladami także międzywojennych niemieckich archeologów, współtwórców pilskiego Muzeum Krajowego(otwarte w roku 1925): Roberta Liebiga(1865-1935?) i dr Fiedricha Holtera(1901-1989). Współpracowała z dr Jarosławem Rolą, obecnym i długoletnim archeologiem pilskiego Muzeum Okręgowego. W sumie oboje wykonali na obszarze północnej Wielkopolski ogromną, w wielu aspektach pionierską pracę. Przyczyniając się do poznania i potwierdzenia pradawnej historii naszego regionu i jego obecności w europejskim kręgu kulturowym.
Należała do wieloletnich, aktywnych członków Towarzystwa Miłośników Miasta Piły(na jego zlecenie prowadziła wykopaliska ratunkowe w czasie budowy obwodnicy Wyrzyska, 2005). Uczestniczyła w krajowym ruchu naukowym, była członkiem Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich(SNAP) Oddział Wielkopolski(od 1990r.). Wielokrotnie wygłaszała komunikaty na konferencjach archeologicznych.
Była autorką i współautorką licznych artykułów naukowych oraz popularyzatorskich. Pisywała do fachowych ogólnopolskich czasopism „Archeologia Polski” i ”Wiadomości Archeologiczne” oraz regionalnych: „Wielkopolskiego Biuletynu Konserwatorskiego”, „Rocznika Nadnoteckiego” (RN), „Wielkopolskich Sprawozdań Archeologicznych” (WSA)rocznika SNAP Oddział Wielkopolski, wychodzącego od 1991r., „Fontes Archaeologici Posnanienses”, „Kroniki Wielkopolski”, „Koszalińskich Zeszytów Muzealnych”, „Studiów i Materiałów do Dziejów Pałuk” i innych.
Należała do współorganizatorów bezprecedensowego wydarzenia w najnowszych dziejach pilskiej archeologii – ogólnopolskiej sesji naukowej, p.t. „Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych”. Sesja odbyła się na terenie Ośrodka Wypoczynkowego Piła-Płotki, w dniach 29-30 listopada 2005r. i zgromadziła blisko 100 uczestników i obserwatorów z całej Wielkopolski. Wchodziła w skład Komitetu Redakcyjnego wydawnictwa zbiorowego „Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych”(2006), będącego pokłosiem tej sesji. Jako popularyzatorka regionu dzieliła się swoją wiedzą w programie TV Asta pt. „Tajemnice Piły”.
Jako badacz była niezwykle sumienna, poważna, dociekliwa i dokładna. W 2007r. za całokształt działalności zawodowej otrzymała prestiżową odznakę „Za opiekę nad zabytkami”.
Należała także do Stowarzyszenia Absolwentów III Liceum Ogólnokształcącego w Ostrowie Wielkopolskim(działa od 2004r.). Ochoczo i z dużym sentymentem uczestniczyła w organizowanych cyklicznie szkolnych zjazdach koleżeńskich.
Była człowiekiem niezwykle pogodnym, ciepłym, życzliwym, otwartym, nie drobiazgowym. Równocześnie utalentowaną tancerką i „kariatydą” spotkań towarzyskich( m.in. z udziałem nieżyjących już, Jolanty i Janusza Bartkowiaków (utalentowanych pilskich lekarzy), poety Aleksandra Rozenfelda, senatora Zdzisława Nowickiego, dziennikarki Ilony Szwajcer- Prześlugi )…Kochała kwiaty (piękny, przydomowy ogród w Miasteczku- Hubach nad Notecią)i utrzymywała zawsze sporą gromadkę kotów).
Bibliografia
Źródła:
Archiwum domowe rodziny Dernogów/A. Dernoga/, mowa pogrzebowa w dn. 22.05.2021., Mirosława Dernoga 1953-2021/A. Skrzeczyńska/ Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu, nekrolog/Wspomnienie, Internet,21. 05.2021., Dział Archeologii/J. Rola/ [w:]40 lat Muzeum Okręgowego w Pile, Muzeum Okręgowe w Pile, Piła 2015, s. 17-19, 114.,Cmentarzysko z wczesnego i środkowego okresu lateńskiego. Parkowo-Mokrz, gm. Rogoźno, woj. pilskie/M. Dernoga/Informator Archeologiczny, badanie, 1989, T. 23, s.43, Internet, dostęp. 30.09. 2023., Dziobowate okucie końca pasa z okresu wędrówek ludów z Siedleczka, gm. Wągrowiec, województwo pilskie, stan. 4./M. Dernoga, G. Soroka/, Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne T. III, Poznań 1995, s. 195-200.,Wielkopolskie służby konserwatorskie na przestrzeni ostatnich 20 lat, /M. Dernoga/WSA, T. XIV, Poznań 2013, s. 216-221., Osada kultury wielbarskiej z okresu wpływów rzymskich w Siedleczku, gm. Wągrowiec, woj. pilskie/ M. Dernoga/,RN, T XXVI, Piła 1995, s. 125-128, Tarnowo Pałuckie. Drugi sezon badań/M. Dernoga/, RN, T. XXVIII, Piła 1997, s. 113-114., Badania wykopaliskowe na terenie województwa pilskiego w latach 1990-1997/M. Dernoga/, RN. T. XXIX, Piła 1998, s.111-114., Problemy archeologiczno-konserwatorskie na terenie województwa pilskiego/ M. Dernoga/ RN T.XXX, Piła 1999, s. 125-130., Groby kloszowe z popielnicami twarzowymi z cmentarzyska w Parkowie Mokrzu, gm. Rogoźno, stan. 31/M. Dernoga/[w:] Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno? Materiały z konferencji w dniach 24-26 listopada 1993 w Warszawie/T. Węgrzynowiczz, M. Andrzejowska, J. Andrzejowski, E. Radziszewska(red.)/Warszawa 1995, s. 105-109.
Artykuły i opracowania:
Pożegnanie Pani Mirosławy Dernogi(1953-2021)/A. Krawczewska, A. Skrzeczyńska/Slavia Antiqua LXII(2021), DOI:10.147/SA.2021.62.21, s. 445-446., Na tropie zaginionych odkryć. Archeologia w świetle doniesień prasowych z dawnej prowincji Grenzmark-Posen-Westpreussen/A. Kokowski, W. Niemirowski/ Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016, s. 351-352.,Grób z młodszego okresu przedrzymskiego w Drawsku, gmina Drawsko, woj. Wielkopolskie? M. Dernoga, E. Gajda/ [w:] Kultura jastrofska na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej/H. Machajewski(red.)/Biblioteka Wielkopolskich Sprawozdań Archeologicznych, t. IV, Poznań 2004, s.259-263., Archeologia rejonu nadnoteckiego/A. Starzyński, M. Dernoga/[w:]Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych/H. Machajewski, J. Rola(red.)/Poznań 2006, s.23-27., Kronika. Ważniejsze wydarzenia w województwie pilskim w 1992r./A. Milczyński/, Rocznik Nadnotecki, T. XXIV, Piła 1993, s. 167., Bibliografia województwa pilskiego za rok 1996/M. Wyrzykowska/, RN, T. XXVIII, Piła 1997, s.153., Trybuna Towarzyska/L. R. Suwik/archiwum prywatne L. R. Suwika.
Opracował Michał Początek