Urodził się 25 marca 1917 w Zakrzewie , zm. 4 sierpnia 2001 w Pile,pochowany w Zakrzewie
dr medycyny, lekarz bakteriolog i epidemiolog
działacz społeczny związany z Pograniczem i Piłą

Syn Antoniego rolnika i Gertrudy z Brzostowiczów. Obco brzmiące nazwisko pochodziło od dziadka Niemca, który ożenił się z Polką w Zakrzewie. W domu Horstów niemal wyłącznie posługiwano się językiem polskim. Wychowywał się w wielodzietnej rodzinie, miał jedenaścioro rodzeństwa. Wyrastał i dojrzewał w atmosferze patriotycznej kreowanej przez prezesa Związku Polaków w Niemczech ks. Patrona dr Bolesława Domańskiego. Horstowie kształcili się na nauczycieli, lekarzy, prawników. Niektórzy ponieśli ofiarę życia w więzieniach niemieckich i obozach koncentracyjnych w czasie II wojny światowej.

Szkołę powszechną ukończył w rodzinnej wsi Zakrzewo. Naukę w niemieckim gimnazjum rozpoczął w Złotowie. Po roku przeniósł się do męskiego Liceum Polskiego w Bytomiu, w którym w 1937 zdał maturę. Zapisał się na studia medyczne na Uniwersytecie Wrocławskim. Działał w Związku Polaków w Niemczech od 1934 i Związku Akademików Polskich w Niemczech od 1937. Upowszechniał pieśń polską będąc członkiem polskich zespołów śpiewaczych. Reprezentował w Berlinie, 6 marca 1938, Ziemię Złotowską na Kongresie Polaków w Niemczech, legitymując się Kartą uczestnictwa 4987. Przyjęte na nim „Pięć Prawd Polaków” realizował całe swoje życie. W czerwcu 1939 wraz z siedemnastoma studentami – Polakami został relegowany z uczelni przez władze nazistowskie. Po 60. latach decyzją Senatu znalazł się ponownie na liście studentów Uniwersytetu Wrocławskiego. Honorowa immatrykulacja odbyła się 10 czerwca 1999.

W 1939 roku po aresztowaniu ojca opuścił z matką i rodzeństwem Zakrzewo i zamieszkał w Berlinie. Lata 1939-1940 były przymusową służbą w Wehrmachcie, walczył w Afryce, w armii Erwina Rommla. Jako żołnierz frontowy, wspólnie z bratem Tadeuszem skierowali do władz pismo, domagające się zwolnienia z obozu koncentracyjnego braci Stanisława i Edmunda. W zamian za to, zostali obaj zwolnieni z wojska, jako niegodni noszenia munduru niemieckiego. Powrócił do Berlina i w latach 1941-1945 pracował w różnych firmach.

Po wojnie z rodziną wrócił do ukochanego polskiego Zakrzewa. Zapisał się ponownie na studia medyczne, które ukończył w 1948 na Uniwersytecie Poznańskim. W 1950 na macierzystej uczelni uzyskał doktorat z zakresu medycyny na podstawie pracy „Produkcja przeciwciał w stanach ostrej hypoproteinemii doświadczalnej”. Praca ukazała się drukiem w czasopiśmie „Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia” 1951, R. 3, nr 4, s. 418-427. Początkowo pracował w Zakładzie Mikrobiologii Akademii Medycznej w Poznaniu i w Oddziale Bakteriologii Państwowego Zakładu Higieny w Poznaniu.

Od 1952 życie związał z Piłą, ziemią Stanisława Staszica, którego tak wysoko cenił ks. Patron Bolesław Domański. Jako lekarz mikrobiolog i epidemiolog, kierował w latach 1952 – 1961, Miejską Stacja Sanitarno – Epidemiologiczną obejmującą swym zasięgiem okoliczne miejscowości. Później pracował jako ordynator oddziału zakaźnego szpitala w Pile. Od 1966 był dyrektorem Szpitala Miejskiego im. Stanisława Staszica. Następnie zarządzał Wojewódzką Stacją Sanitarno – Epidemiologiczną w Pile. W 1982, w okresie stanu wojennego zmuszono go wbrew jego woli do przejścia na emeryturę.

Sprawował przez jedną kadencję mandat radnego Powiatowej Rady Narodowej w Pile, a przez trzy kadencje Miejskiej Rady Narodowej. Przez wiele lat przewodniczył pilskiemu Oddziałowi Polskiego Towarzystwa Lekarskiego.
Od września 1945 do lutego 1950 był członkiem Polskiego Związku Zachodniego. Działał w Towarzystwie Rozwoju Ziem Zachodnich, w latach 1959 – 1963 wchodził w skład Zarządu Obwodu w Pile. Udzielał się w Towarzystwie Wiedzy Powszechnej i jako instruktor w Związku Harcerstwa Polskiego.

Należał do inicjatorów powstania w 1982 roku Towarzystwa Miłośników Miasta Piły. Pełnił funkcję prezesa, od 24 marca do 11 kwietnia 1983 i wiceprezesa przez kilka kadencji, od 18 października 1982 do 18 grudnia 1990. Był członkiem Zarządu od 19 grudnia 1990 do 30 maja 1995.

W 1985 współtworzył Oddział Wojewódzki Stowarzyszenia „Wisła – Odra” w Pile. Pełnił w Stowarzyszeniu funkcję wiceprezesa Oddziału i od 1988 członka Zarządu Głównego w Warszawie. Wspólnie z Edmundem Męclewskim zainicjował podjęcie rozmów z Niemcami w sprawie odszkodowań dla Polaków za pracę przymusową w III Rzeszy. Współorganizował odbywające się w Pile i Zakrzewie, w 1988 roku, centralne obchody 50. rocznicy Kongresu Polaków w Berlinie. Utrzymywał stałe kontakty z Edmundem Osmańczykiem orędownikiem polskości na ziemiach dawnego zaboru pruskiego.

Nurt patriotycznego wychowania urzeczywistniał, prowadząc wykłady i prelekcje dla mieszkańców Piły i województwa pilskiego, w tym dla młodzieży, na temat działalności Związku Polaków w Niemczech na Ziemi Złotowskiej. Propagował idee i hasła ks. Patrona dr Bolesława Domańskiego prezesa Związku. Przenosił je także na działalność Towarzystwa Miłośników Miasta Piły, m.in. podczas odczytów dla członków i podróży „Szlakiem V Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech”. Wspólnie z Henrykiem Pankauem miał wpływ na określenie zasad współpracy z Heimatkreis Schneidemühl (Stowarzyszeniem Byłych Mieszkańców Piły Pochodzenia Niemieckiego) w Cuxhaven.

Uhonorowany został wieloma odznaczeniami państwowymi, resortowymi i regionalnymi m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1959), Medalem Rodła (1987), pierwszym z członków Stowarzyszenia „Wisła – Odra” w województwie pilskim, Złotą Odznaką Honorową „Za Zasługi w rozwoju województwa poznańskiego”(1965), Złotą Odznaką Honorową „Za Zasługi w rozwoju województwa pilskiego”(1979).
Z wyróżnień resortowych najwyżej cenił odznakę „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1977) i Odznaką Honorową Polskiego Czerwonego Krzyża, czwartego stopnia (1966). Był Honorowym Członkiem Towarzystwa Miłośników Wrocławia. Posiadał brązowy (1989) i złoty (1999) Medal Uniwersytetu Wrocławskiego.
Miasto Piła nagrodziło go Odznaką Honorową „ Za Zasługi w Rozwoju Piły” 1978 i wpisem do Księgi Pamiątkowej Miasta Piły, 3 marca 1999. Jako drugi w historii Towarzystwa Miłośników Miasta Piły, 31 maja 1995, obdarzony został tytułem Członka Honorowego.

Żonaty, od 1941 z Marią z domu Kołodziej, miał troje dzieci, córki Ewę i Sabinę oraz syna Stefana.

Nieustępliwy i bezkompromisowy, nie przyjął Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, nadanego mu w 1982. Jako Polak spod znaku Rodła jest bohaterem kilku filmów dokumentalnych : „Ród Horstów” w reżyserii Włodzimierza Borowika z 1966; „Życiorysu ciąg dalszy” Ignacego Szczepańskiego z 1987; „Kolumbowie w kolorze feldgrau” Pawła Wolana i Włodzimierza Filipka z 2000.

Kochał śpiew , ulubioną często wykonywaną przez niego była aria Skołuby ze „Strasznego dworu” Moniuszki , grał na pianinie. Majsterkował, wędkował, fotografował, kolekcjonował znaczki pocztowe, doskonale pływał.

Bibliografia

Źródła
Uchwała Nr 2 Walnego Zebrania Członków z dnia 31 maja 1995 w sprawie nadania godności członka honorowego Towarzystwa Miłośników Miasta Piły,
Kongres Polaków w Niemczech we wspomnieniach delegata Ziemi Złotowskiej/Marian Horst//Rocznik Nadnotecki.- 1998, R. 29, s.60-66 :il.
Kronika Koła Terenowego Nr 2 Stowarzyszenia „Wisła-Odra” w Pile
Archiwum rodziny Horst; Archiwum Towarzystwa Miłośników Miasta Piły

Opracowania i artykuły
Piła miasto Stanisława Staszica/Stanisław Krokowski. – Piła: Prezydium Miejskiej Rady Narodowej.-1955, s . 43; Odznaczenia Państwowe z okazji XV – lecia PRL w Pile/pak// Głos Pilski.- 1959 nr 3-4, s.14; Nowy Zarząd Obwodu TRZZ został wybrany w Pile// Głos Pilski.- 1959, nr 8,s.4;Kalendarz ważniejszych wydarzeń Piły od 14.II.1945 do 31.12.1958//Rocznik Pilski.- 1960, R.1, s. 165; Studenci Polacy na Uniwersytecie Wrocławskim w latach 1918-1939/Alicja Zawisza//Wrocław : Wyd. Muzeum Narodowe.-1972, s. 56-57; Wspomnienia i refleksje/Antoni Horst. Poznań :Kurpisz- 1995, s. 8-10; Byliśmy Polakami/Jan Arski// Tygodnik Pilski.-1998 , nr 12, s. 23; Marian Horst :plebiscyt Pilanin XX wieku//Tygodnik Nowy.-2000, nr 38 s. VI : il.; Rezygnuję : dotyczy Listy kandydatów „Pilanin XX”/Marian Horst// Tygodnik Nowy.-2000, nr 43, s. XIII.; Marian Horst : 1917-4.08.2001/Andrzej Milczyński//Gazeta Poznańska.-2001, nr 255 : 31.10-1.11, s. A1 : il.; Marian Horst, 1917-2001, lekarz,dr medycyny, działacz społeczny/Andrzej Milczyński.-2005 : maszynopis, s.1 ;Zmarł dr Marian Horst/ADG// Gazeta Poznańska.-2001, nr 183 : 7.08, s. A1:il.; Ostatnia droga Mariana Horsta/ADG//Gazeta Poznańska.-2001, nr 186 : 9.08 :Express Powiatu, s.2; Być miastu użytecznym : w 20-lecie Towarzystwa Miłośników Miasta Piły/Andrzej Milczyński//Piła : Towarzystwo Miłośników Miasta Piły.- 2002, s. 51-55, 60 :il.; Marian Horst : 1917-2001/Sylwetki znaczących pilan : wybór/Alicja Biela//Piła : Pedagogiczna Biblioteka Publiczna.- 2006, s. 53-55; Wojna puka do bram Wrocławia//Gazetawroclawska.pl – 2009-08-22;Marian Horst//Encyklopedia- eduteka.pl ; Ochrona zdrowia w Pile w latach 1945-2000/Michał Początek// Zarys dziejów Piły w latach 1945-2000 : praca zbiorowa/Marek Fijałkowski : redakcja.- Piła : Gmina Piła.- 2013, s. 204-205

Opracowała Maria Bochan

19 sierpnia 1998, rozmawiali Maria Bochan i Andrzej Milczyński  

6 marca 1998, Wspomnienia o Kongresie Związku Polaków w Niemczech w 1938 w Berlinie, wprowadzenie Maria Bochan i Maria Leciej