Jarzębowicz Tadeusz

ur. 17 listopada 1929 w mieście Słonim u ujścia Issy do Szczary  na ziemi nowogródzkiej na Kresach Wschodnich,
zm. 18 listopada 2011 w Pile.

Oficer Wojska Polskiego, organizator i animator kultury, działacz społeczny.

Syn Ignacego właściciela apteki w Odessie, który po 1921 pracował jako kierownik przedsiębiorstwa drzewnego hrabiny Pusłowskiej w Słonimie i Janiny Symonowicz, która prowadziła sklep kolonialny.

Wychowany został w rodzinie o patriotycznych tradycjach, w atmosferze wspomnień o zrywach niepodległościowych – w powstaniach kościuszkowskim, listopadowym, styczniowym i w legendzie legionów Józefa Piłsudskiego. Nauczony szacunku i tolerancji do różnych narodowości i wyznań – Żydów, Tatarów i Rosjan.
W 1939 ukończył piątą klasę Szkoły Podstawowej w Słonimie. Od początku był harcerzem wiernym złożonej przysiędze „Harcerzem jest się
do końca życia”. W okresie okupacji sowieckiej kontynuował naukę w dziesięcioletniej szkole podstawowej w miejscowości Połonka w pow. Baranowicze, w pobliżu której w 1934 rodzice zakupili 25 ha ziemi. Później po wkroczeniu wojsk niemieckich pracował jako pomocnik w magazynie spożywczym, z którego żywność wysyłano na front i w gospodarstwie rolnym rodziców. Był uczestnikiem ruchu oporu współpracującego z partyzantką radziecką, jako łącznik przenosił prasę podziemną i pocztę między grupami partyzantów. Doprowadzał partyzantów do linii kolejowych, ostrzegał mieszkańców o grożącym im niebezpieczeństwem wywozu. W marcu 1945 wraz z rodzicami i rodzeństwem, w pierwszym transporcie repatriantów, opuścił ziemię nowogródzką i przez Białystok przyjechał na Ziemie Zachodnie. W maju 1945 osiedlił się w Choszcznie, w którym wcześniej zamieszkali inni wysiedleńcy ze Słonimia. W Choszcznie pracował jako rachmistrz w Zakładach Energetycznych, referent w Starostwie Powiatowym, kierownik handlowy w Spółdzielni Spożywców. Rozpoczął wtedy także naukę
w wieczorowej szkole średniej na poziomie gimnazjum a później liceum.

W 1950 będąc w klasie maturalnej, zostaje powołany do odbycia czynnej służby wojskowej i skierowany do Pułku Piechoty w Mrągowie.
Tam odbył przeszkolenia wojskowe i pełnił funkcję pisarza kompanii. Pisał i czytał listy przychodzące do żołnierzy oraz zaznajamiał ich z treścią gazet. Od kwietnia 1951 służył w Akademii Sztabu Generalnego w Warszawie, będąc laborantem i pisarzem. We wrześniu 1951, mimo deklaracji powrotu do cywila, skierowany został do rocznej Oficerskiej Szkoły Politycznej w Łodzi. Po promocji w 1952, wybrał służbę w lotnictwie, w 6 Pułku Lotnictwa Szturmowego w Bednarach koło Pobiedzisk niedaleko Poznania. Pod koniec września 1952 w związku z przeniesieniem Pułku do Piły, przyjechał do grodu Staszica i związał z nim swoje życie. Piła stała się jego „drugą małą ojczyzną”. Jednym z pierwszym jego działań po osiedleniu się w Pile, było uzupełnienie własnego wykształcenia i zdanie matury w Technikum Ekonomicznym w roku szkolnym 1958/59.

Od 1952 do 1957 służył w 6 Pułku 2 Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego w Pile, a w latach 1957-1973 w sztabie dywizji. Na początku nakłaniał żołnierzy służby czynnej do uzupełnienia wykształcenia na poziomie szkoły podstawowej. Później, w latach 1955-1962 kierował kadrę zawodową do działającego w Pile, 128 Liceum Wojskowego.

W pułku, a później w sztabie dywizji wykonywał obowiązki oficera w zakresie działalności kulturalno-oświatowej. Pracując w sztabie dywizji odpowiadał za życie kulturalne w pułkach lotniczych Piły i Mirosławca.
Do jego zadań w pierwszym okresie należało nauczenie żołnierzy i kadry oficerskiej nawyku korzystania z oferty kulturalnej oraz warunków wypoczynku. Dla realizacji tych zadań organizował amatorski ruch artystyczny, zespoły muzyczne, grupy taneczne, grupy recytatorskie, zespoły teatralne, zespoły dziecięce. Do prac nad spektaklami teatralnymi, programami estradowymi, kabaretowymi, teatrami poezji włączył Organizację Rodzin Wojskowych. Wielu za jego namową ukończyło wyższe szkoły artystyczne, niektórzy pozostali w Pile tworząc jej kulturalną współczesność.
Zabiegał o stworzenie odpowiednich warunków do prowadzenia pracy kulturalnej, przyczynił się do budowy kasyna i utworzenia Klubu Garnizonowego. Klub nie tylko zapewniał rozrywkę żołnierzom po służbie, ale kształtował ich charaktery poprzez szeroko pojmowaną edukację kulturalną. Od 1974 w związku z zakwalifikowaniem Klubu Garnizonowego do pierwszej kategorii instytucji kultury w wojsku przeniesiono go na stanowisko kierownika klubu. Obowiązki te pełnił nieprzerwanie do 1987 tj. do czasu przejścia na emeryturę.
Dla właściwego wykonywania zadań na zajmowanym stanowisku ukończył Państwowe Zaoczne Studium Oświaty i Kultury Dorosłych w Warszawie. Służbę wojskową zakończył w stopniu podpułkownika. Kilkakrotnie składano mu propozycję awansu i ofertę pracy w Poznaniu i w Warszawie. Z oferty tej nigdy nie skorzystał pozostając wierny miastu, które wybrał jako swoje miejsce na ziemi.

Przy Klubie Garnizonowym powstały biblioteka, klub krótkofalowców, modelarnia, sekcja szachowa, koło Stowarzyszenia Inżynierów i Mechaników Polskich oraz koło Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Organizował turnieje, wystawy, imprezy dla dzieci, olimpiady czytelnicze. W Klubie stale występowały zespoły artystyczne i teatry z Koszalina, Poznania i Gniezna, Filharmonia Poznańska oraz wybitni artyści scen polskich – Mieczysław Fogg, Bernard Ładysz, Halina Czerny – Stefańska, Hanka Bielicka. Zapraszał na spotkania twórców kultury wojskowej,
w tym malarkę Bronisławę Wilimowską, pilotów polskich walczących na frontach zachodnich II wojny światowej – gen. pilota Stanisława Skalskiego, płk. pil. Wacława Króla.
W 1968 roku, nie bez oporów przełożonych, utworzył lotniczą orkiestrę. Funkcję kapelmistrza powierzył znanemu muzykowi Leonowi Schubertowi oddelegowanemu z orkiestry Wojsk Lotniczych w Poznaniu.

Wielką wagę przywiązywał do udziału ludzi wojska i ich rodzin w różnych formach turystyki, rajdach, spływach, kursach. Utworzył koło Polskiego Towarzystwa Turystyczno -Krajoznawczego, sekcje motorową i kajakową, a później żaglową. Od 1954 zespoły artystyczne i drużyny sportowe z pilskiego pułku, którymi kierował, uczestniczyły w ogólnopolskich przeglądach i mistrzostwach Wojsk Lotniczych.
Ukochanym jego dzieckiem i „największą przygodą”, w jego ocenie, był Przegląd Amatorskiej Twórczości Artystycznej Wojsk Lotniczych „Konfrontacje”. Zorganizował 17 festiwali, w latach 1972- 1987.
W przeglądzie co roku uczestniczyło od kilkunastu do kilkudziesięciu zespołów artystycznych ubiegających się o „Laur Lotniczej Muzy”. „Konfrontacje” były spotkaniem pilan z żołnierzami artystami, orkiestrami, grupami wokalnymi, teatrami i kabaretami, wystawami fotograficznymi, autorami książek o tematyce wojskowej, aktorami, plastykami, twórcami kultury polskiej, m.in. Maja Komorowska, Wojciech Żukrowski, Eugeniusz Paukszta. Powstawały prace malarskie inspirowane problematyką wojskową – teraźniejszą i niedawną historią, jak walki o przełamanie Wału Pomorskiego podczas II wojny światowej. Tak wielkie przedsięwzięcie możliwe było dzięki wsparciu nie tylko dowództwa wojsk lotniczych, ale także dzięki umiejętnościom Tadeusza Jarzębowicza współpracy z władzami miasta oraz ludźmi kultury.

Położył wielkie zasługi w tworzeniu nowego społeczeństwa miasta Piły oraz stałego współdziałania i współpracy ludzi w stalowych mundurach z cywilnymi mieszkańcami. Ściśle współpracował z instytucjami kultury miasta, województwa poznańskiego i pilskiego miasta, m.in. z Pilskim Domem Kultury, Wojewódzkim Ośrodkiem Kultury w Pile, Miejską a później Wojewódzką Biblioteką Publiczną, Domem Kultury „Kolejarz”, Biurem Wystaw Artystycznych, Klubem Międzynarodowej Książki i Prasy, placówkami oświaty w tym z Zespołem Szkół Muzycznych, Komendą Hufca ZHP w Pile , drużynami i szczepami w szkołach, zakładami pracy – Zakładami Naprawczymi Taboru Kolejowego, Przedsiębiorstwem Poszukiwania Nafty i Gazu, stowarzyszeniami i organizacjami społecznymi . Współdziałał z jednostkami innych rodzajów broni stacjonujących w Pile, Wyższą Oficerską Szkołą Samochodową , Podoficerską Szkołą Milicji.
Dzięki jego staraniom mieszkańcy Piły mieli możliwość wysłuchania wielu koncertów zawodowych i amatorskich zespołów artystycznych Wojska Polskiego, w tym – Centralnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego, Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego , Orkiestry Reprezentacyjnej Wojsk Lotniczych.

Po przejściu na emeryturę rozpoczął działalność w Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego. Przez osiem lat pełnił funkcję wiceprezesa. W 2002 r. ze względu na zły stan zdrowia zrezygnował z kandydowania do władz.
Za jego przyczyną, w latach 1993 – 2002, Związek wydawał kwartalnik „Biuletyn Społeczno-Historyczny”. Na jego łamach podejmował problemy nurtujące środowisko emerytów wojskowych, przedstawiał sylwetki żołnierzy i historię jednostek, opisywał podróże historyczno-krajoznawcze po regionie. Jednocześnie dla członków Związku organizował autokarowe wycieczki „w przeszłość”, spotkania opłatkowe, imprezy z okazji patriotycznych świąt. Pomagał wdowom i bliskim po zmarłych oficerach.
Od 1995 r. działał także w nowo powstałym Oddziale Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Od 1985 r. należał do Stowarzyszenia „Wisła – Odra” w Pile, w którym pełnił funkcję wiceprezesa Zarządu Wojewódzkiego.

Związał się także z stowarzyszeniami społecznymi miasta. Był prezesem Pilskiego Towarzystwa Kultury. Należał do Klubu Seniora przy Komendzie Hufca Związku Harcerstwa Polskiego w Pile. Od 7 września 1987 należał do Towarzystwa Miłośników Miasta Piły. W latach 1990 – 1995 był członkiem Zarządu Towarzystwa, a w okresie od 1995 do 1998, wiceprezesem. Kierował pracami Komisji ds. Pierwszych Osadników . Uczestniczył w przedsięwzięciach Komisji Estetyki i Ochrony Środowiska, nakłaniając mieszkańców do udziału w konkursie „Balkon i ogródek przydomowy”. Uważał, że jego powinnością jest pełnienie funkcji łącznika między cywilnymi mieszkańcami miasta a środowiskiem kolegów lotników. Popularyzował tradycje oręża polskiego, historię i dzieje najnowsze miasta, wygłaszał liczne wykłady, zwłaszcza w środowisku ludzi młodych. Organizował i współorganizował imprezy plenerowe, sympozja naukowe oraz spotkania z ludźmi wojska, m. in. dowódcami jednostek Garnizonu Pilskiego. Współuczestniczył w upamiętnieniu miejsc i wydarzeń z dziejów Piły. Przyczynił się do postawienia pomnika Pamięci –więźniom obozu hitlerowskiego: „Albatros” i fundacji tablicy pamiątkowej na Szkole Podstawowej nr 6 im. Lotników Polskich.

Przez wiele lat utrzymywał kontakt z Klubem Kultury Polskiej „Polonez” w Rydze na Łotwie. Spowodował nawiązanie współpracy między harcerzami z Piły i Rygi. Organizował dla Polonii zbiórkę książek, płyt, filmów i prasy polskiej. Do udziału w tych akcjach przekonał władze miasta Piły, parlamentarzystów, Tygodnik Nowy i Tygodnik Pilski oraz bibliotekarzy publicznych.

Za wzorową służbę wojskową i działalność społeczną uhonorowany został, m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi ; medalami – „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”, złotym, srebrnym i brązowym; „Za Zasługi dla Obronności Kraju”; Komisji Edukacji Narodowej; odznaką Zasłużony Działacz Kultury, odznakami honorowymi „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego” i „Za Zasługi w Rozwoju Województwa Pilskiego”, medalem „Za Zasługi w Rozwoju Piły”, Medalem Rodła (1988) oraz wieloma odznakami wojskowymi i wyróżnieniami organizacji społecznych, m.in. Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego, Ligi Obrony Kraju, Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej , Związku Harcerstwa Polskiego i Ochrony Zabytków.
Dwukrotnie został wpisany do „Honorowej Księgi Zasłużonych dla Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych”, w 2000 r. do księgi „Zasłużony Senior Lotnictwa Wojskowego”. 17 kwietnia 1997 obdarzony został przez Towarzystwo Miłośników Miasta Piły godnością Członka Honorowego. 4 marca 2000 roku decyzją Prezydenta Miasta Piły wpisany został do Księgi Pamiątkowej Miasta za zasługi w organizacji życia kulturalnego, turystycznego i sportowego, upowszechnianiu historycznych tradycji Wojska Polskiego oraz działalność w Towarzystwie Miłośników Miasta Piły. W roku 2000 był także laureatem plebiscytu mieszkańców „Pilanin XX wieku”.

W 1949 zawarł w Choszcznie związek małżeński z Bolesławą Krowicką pochodzącą ze Stanisławowa. W 2009 r. obchodzili jubileusz 60. małżeństwa.

Ojciec 2 synów urodzonych w Pile, Janusza (1954) absolwenta Wojskowej Akademii Technicznej i Jerzego (1959) ekonomisty.

Jego misją była służba drugiemu człowiekowi, a pasją praca. Słowny. Taktowny. Niezwykle skromny. Pytany o swój udział w życiu miasta, podkreślał zawsze wkład i zasługi innych. Należał do osób zawsze uśmiechniętych.

Źródła
Biogram ppłk. Tadeusza Jarzębowicza/Tadeusz Jarzębowicz. – Piła, 2005, luty, s.22.; Uzupełnienie do biogramu pisanego w lutym 2005.- Piła, 2010-03-25, s. 15; Uzupełnienie do biogramu pisanego 25 marca 2010 roku. – 2010-09-30, s. 14; Uzupełnienie do biogramu z pierwszych lat służby w 6 pułku lotnictwa szturmowego i z życia społecznego w Pile. – 2010-listopad, s.14; Uzupełnienie do biogramu Tadeusza Jarzębowicza, s.4; Do biogramu/Tadeusz Jarzębowicz.-2010-grudzień, s.6 ; To były piękne dni To były piękne dni w moim życiu/Tadeusz Jarzębowicz. – Piła, 2011-02-14, s.5
Uchwała Nr 1 Walnego Zebrania z dnia 17 kwietnia 1997 w sprawie nadania godności Członka Honorowego Towarzystwa Miłośników Miasta Piły
Archiwum Towarzystwa Miłośników Miasta Piły

Opracowania
Lotnik artysta : piszemy o Tobie/Andrzej Milczyński// Gazeta Poznańska. – 1998,nr 2 s.10; Tadeusz Jarzębowicz : plebiscyt Pilanin XX wieku//Tygodnik Nowy.- 2000, nr 38, s.VI : il.; Popieramy Tadeusza Jarzębowicza/Ed. Fiskowicz//Tygodnik Nowy.-2000, nr 43, s. XIII; Być miastu użytecznym : w 20-lecie Towarzystwa Miłośników Miasta Piły/Andrzej Milczyński//Piła : Towarzystwo Miłośników Miasta Piły.- 2002, s. 54,56,69; Mieszkanie z widokiem na plac/Bożena Wolska//Gazeta Poznańska.-2004: 13.02, s. 2 : il.
Tadeusz Jarzębowicz/Sylwetki znaczących pilan : wybór/Alicja Biela//Piła : Pedagogiczna Biblioteka Publiczna.- 2006, s. 56-58 : il. ; Piła dla Łotwy//Tygodnik Pilski.-2009, nr 45, s.2 : il.; Tadeusz Jarzębowicz//Seniorzy północnej Wielkopolski/red. Franciszek Jeżewski, Kazimierz Rola, Katarzyna Skrzypiec. – Piła : Stowarzyszenie Pro-Senior, 2008, s. 28-30 :il.; Nekrolog//Tygodnik Nowy.-2011, nr 47, s.6

Opracowała Maria Bochan

 3 września 1998, rozmawiali Maria Bochan, Kazimiera Drozdowicz i Andrzej Stanisławski